‘Europa’ gaat nog eens 1 miljard in startups pompen (en dit hebben ze er mee gedaan)

Nederland heeft Neelie Kroes, Europa heeft Willem Jonker. De CEO van innovatie-orgaan EIT Digital is namens Europa al vijf jaar bezig met het stimuleren van technologische innovatie en digitalisering op het continent. Silicon Canals sprak met hem voorafgaand aan de EIT Digital Conference in Brussel, die vandaag van start ging. ‘Europa’ investeerde 1 miljard euro in innovatie en kondigt vandaag nog eens een miljard in startups te pompen. Over onneembare hordes, Silicon Valley en wat vrachtwagenchauffeurs ‘s nachts in bed uitspoken.

Op z’n Hollands

“We hebben wel eens gezien hoe Amerikaanse investeerders in Nederland worden onthaald”, vertelt Jonker. “Dat gaat dan heel erg ‘op z’n Hollands’. Die krijgen adviezen als ‘ja, maar als je in Groningen gaat zitten, dan moet je Leeuwarden ook meenemen. En vergeet Franeker niet!’ Terwijl die Amerikanen gewoon denken dat het allemaal Amsterdam is.” Sowieso beginnen Nederlandse startups die willen opschalen met een flinke achterstand. Jonker: “Je begint hier met een markt van 17 miljoen mensen. Een startup in de VS kan meteen ruim 300 miljoen mensen bereiken.”

Eindhoven van internationaal belang

Samenwerking is de sleutel. Want er gebeurt heel veel in de Nederlandse startup-wereld, ziet Jonker. Als CEO van EIT Digital ziet hij dagelijks welke moeilijkheden en mogelijkheden startups hebben. “Vooral Eindhoven heeft internationaal gezien kritische massa, dankzij de High Tech Campus. We worden veel vergeleken met Londen, maar het is als Nederland lastig daar tegen op te boksen. Daar zit zoveel geld, zoveel kennis. De Amsterdamse startupcultuur kun je dan weer heel goed vergelijken met die in Berlijn. Het is zaak om de kennis uit heel Nederland te bundelen.”

Startups in een Europees netwerk

EIT Digital is vijf jaar geleden opgericht om technologische innovaties over de hele breedte van Europa te stimuleren. In het begin pakten ze elke vertical mee, inmiddels hebben ze volgens Jonker vooral de focus gelegd op gezondheid, preventie, stedelijke conglomeratie, mobiliteit, IoT en cybersecurity. Ze hebben verschillende opleidingstrajecten voor innovators en ondernemers die talenten uit heel het continent met elkaar verbinden. Daarnaast stimuleert EIT Digital met verschillende programma’s startups en scale-ups met serieuze ambitie om te groeien.

Hele klus

Een hele klus, maar EIT heeft ook flink wat slagkracht. Een investeringsbudget van €300 miljoen in 2015, op een totaal van 1 miljard euro, met vandaag de aankondiging vanuit Jonker dat EIT Digital nog eens 1 miljard gaat investeren in startups de komende jaren,  en over heel het continent zo’n 130 partners. Namen als Philips, Intel, Siemens en een groot aantal toonaangevende technische universiteiten door heel Europa, waaronder die van Delft, Eindhoven en Twente. Jonker: ” Wij kunnen in ons netwerk contacten leggen in heel Europa. Daarna zal de startup het zelf moeten doen. We brengen ze tot aan de deur.”

Op naar een single digital market

Maar dat zetje naar de deur is hoognodig, meent Jonker. Europa is een verdeelde markt. Veel verschillende landen betekent veel verschillende wetten, regels, culturen, talen en doelgroepen. “Een Amerikaanse partij die naar Europa komt loopt tegen dezelfde problemen aan. Maar die zijn dan al tot zekere hoogte opgeschaald. Voor Europese early stage startups kan het moeilijk zijn op dat punt te komen.” Een single digital market, zoals de VS wel heeft, zou mooi zijn maar is ver weg.

Geld vloeit makkelijker

Dat is niet het enige verschil dat Jonker ziet. In de VS vloeit het geld ook makkelijker, zo merkt hij net als veel anderen op. “Waarschijnlijk zijn er in Europa omgerekend evenveel startups als in de VS. Maar daar zijn meer succesvolle exits.” Europa heeft minder kritische massa op dat gebied. Minder klanten, minder geschikt personeel en er wordt minder risico genomen. “Falen wordt in Europa anders beoordeeld dan in Silicon Valley. Daardoor worden er minder kansen gecreerd en zijn er minder exits. Wij proberen geld te mobiliseren, bestaande bedrijven moeten meer risico nemen.”

EIT Digital in Silicon Valley

Silicon Valley is een bijna onvermijdbaar onderwerp in een gesprek met Jonker. Het wordt keer op keer aangesneden als voorbeeld. Sinds oktober 2014 heeft EIT Digital ook een vestiging in San Francisco, die door verschillende Europese landen wordt gebruikt om hun netwerk uit te breiden. “Als je kijkt naar startups en innovatie, dan vind je nergens zo’n kritische massa. In Azië gebeurt ook veel, maar het is niet vergelijkbaar met Silicon Valley.” EIT Digital zit daar overigens niet om kennis te delen of een opstapje te zijn voor startups naar de Amerikaanse markt. “We willen ervaringen daar vandaan importeren naar ons netwerk. De reden dat we daar zitten is om goede dingen af te kijken, en toe te passen in Europa.” Op die manier komt er vooral kennis vanuit de VS naar Europa. Zo heeft EIT Digital online opleidingsinstituut Coursera zover gekregen een hele serie moocs te ontwikkelen voor een groot aantal Europese Masterschool opleidingen. Een traject dat volgens Jonker normaal jaren en jaren zou kosten.

Tachograaf van de toekomst

Waartoe leidt al dat ge-netwerk die opgedane en geïmporteerde kennis dan? Een succesverhaal is het Tinnitracks. De van oorsprong Duitse startup die helpt oorsuizen te bestrijden, kreeg dankzij EIT voet aan de grond in andere Europese landen, waaronder Nederland. Momenteel speelt volgens Jonker het grote project ‘Fit to Perform‘. Het is de tachograaf van de toekomst. Vrachtwagenchauffeurs pauzeren nu nog op gezette tijden, ongeacht hoe zij zich voelen. Het door EIT Digital ondersteunde Fit to Perform houdt via een wearable bij hoe de chauffeur zich op elk moment van de dag voelt en past het rijschema daarop aan.

Transportbedrijven

Dat heeft heel wat voeten in de aarde. De technologie moet ontwikkeld worden, in vrachtwagens aangebracht worden. Transportbedrijven moeten de voordelen zien en ook chauffeurs moeten ermee akkoord gaan. Uiteindelijk worden hun gezondheidskenmerken constant bijgehouden. Jonker: “Voor de sensoren kunnen we gebruik maken van de kennis bij Philips en Holst/ De hardware wordt weer ontwikkeld in Helsinki, data-analyse gebeurt in Londen. Verder hebben we nauw contact met vrachtwagenfabrikanten Scania en Man.” En als het werkt wil het nog niet zeggen dat het ook meteen geschikt is.

Kijkt de werkgever ‘s nachts mee?

“Met big data projecten moet je de goede balans zien te vinden”, zegt Jonker. “Alle partijen moeten er comfortabel mee zijn.” Zo kan het voor chauffeurs wel even slikken zijn als alle details over het functioneren van hun lichaam in te zien zijn. “Je wilt niet dat je werkgever precies kan zien wat je afgelopen nacht allemaal hebt gedaan in bed, om maar iets te noemen. De oplossing ligt niet in alles maar zoveel mogelijk encrypten, het gaat om balans. Wat deel je wel, wat deel je niet?”

Weerstand

“Wij zorgen dat die afweging direct wordt meegenomen in dit soort projecten. Je moet alle betrokken partijen goed informeren.” Het is, zoals Jonker uitlegt, zaak dat sociale innovatie hand in hand gaat met technologische innovatie. Een klassiek voorbeeld is Uber, dat technologisch vooruitloopt op de taxibranche, maar juist daardoor in veel landen op weerstand stuit. Jonker: “De wereld wordt digitaler, dat is nu eenmaal zo. De vraag is niet of het gebeurt. De vraag is hoe je het zo goed mogelijk laat verlopen.”